همه چیز در مورد گواهی های IP

انواع گواهی‌های ضد آب و ضد گرد و غبار

این‌روزا گوشی‌ها و گجت‌های هوشمند، قابلیت‌ها و ویژگی‌های محشری دارن و هرروز که میگذره، گواهی‌ها و استاندارد‌های جدیدتری هم بهشون اضافه میشه. کم پیش میاد که دستگاه‌های جدید از گواهی ضد آب و ضد گرد و غبار بهره‌مند نباشن. گواهی ‌IP یا درجه‌ی مقاومت در برابر نفوذ آب و گرد و غبار، یکی از همین قابلیت‌های جدیده که انواع مختلفی داره. ما قبلا در مورد اینجور مسائل و ویژگی‌های اجزای گوشی‌های هوشمند مثل انواع صفحه نمایش و باتری و … توضیح دادیم و این‌بار قراره بدونیم:

1. گواهی ضد آب و گرد و غبار چه معنی داره؟
2. آیا داشتن گواهی IP موقع خرید گجت‌های هوشمند مهمه؟
3. گواهی محافظ در برابر نفوذ چه درجه‌ها و انواعی داره؟
4. گواهی‌های ضد آب و گرد و غبار از کجا میان؟

پس اگر به هر دلیلی توجه‌تون به این موضوع جلب شده و میخواین بیشتر راجع بهش بدونین، تا آخر این مطلب همراه ما باشین و از نکته‌های جالب و جذاب گواهی ‌IP سر در بیارین.

معنی و مفهوم دقیق گواهی محافظ در برابر نفوذ یا IP XY

تو این مطلب قراره به طور مفصل در مورد گواهی IP‌ یا گواهی استاندارد بین‌المللی  ضد آب و گرد و غبار گوشی‌ها و گجت‌های هوشمند امروزی صحبت کنیم. این کد ‌IP، استانداردیه که مشخص میکنه یه گجت هوشمند تا چه میزان در برابر نفوذ عوامل خارجی از خودش مقاومت نشون میده. این گواهی علاوه بر حروف، از دو تا عدد کنار هم تشکیل شده که تفاوت همین 2 تا عدد، انواع و اقسام گواهی‌های محافظ رو میسازه.وقتی یه گجت یا گوشی هوشمند ازاین استاندارد بهره میبره، میتونه تا درجه‌ی مشخص شده اجازه‌ نده که گرد و غبار‌ و آب به اجزای داخلیش ورود پیدا کنن. در نتیجه مقاومت بیشتری داشته باشه. قسمت حروف این گواهی یعنی IP به معنی محافظ در برابر نفوذ (Ingress Protection) هست و قسمت عددی هم شامل دو تا عدد یا درجه‌های مقاومته. برای مثال گلکسی S20+ سامسونگ و آیفون 12 پرو گواهی IP68 دارن که بهترین نوع مقاومت در برابر ورود ذرات خارجیه.عدد اولی که بعد از عبارت IP تو این گواهی میاد، درجه‌ی مقاومت در برابر نفوذ گرد و غباره و عدد بعدی یعنی عدد راستی، درجه‌ی حفاظت در برابر نفوذ آب رو نشون میده. اما گاهی اوقات میبینیم که تو گواهی یه گجت هوشمند به جای عدد اولی، یا همون مقاومت در برابر گرد و غبار، x نشسته. این x جایگزین به این معنیه که دستگاه هیچ مقاومتی تو اون قسمت نداره؛ درواقع اون قسمت تو وسیله‌ی هوشمند بررسی نشده، گواهی خاصی بهش تعلق نمیگیره و عملا لازم به درجه گذاری هم نبوده.

مفهوم اعداد و درجه‌های گواهی محافظ در برابر نفوذ

اما همونطور که گفتیم، اعداد بعد از عبارت IP شدت ضد آب بودن و ضد گردوغبار بودن رو نشون میده. عدد اول مقاومت در برابر نفوذ ریز جامدات و عدد دوم هم مقاومت در برابر نفوذ مایعات رو به ما گوشزد میکنه. این اعداد هر چقدر بالاتر باشن، درجه‌‌ی مقاومت گوشی هم بیشتر میشه؛ و حالا نوبت به بررسی معنی و مفهوم درجه‌های این گواهی (Certificate) رسیده. در حال حاضر برای ضد گرد و غبار بودن 6 درجه بیشتر معرفی نشده که شامل:

• 0 یا x: اگر به جای رقم اول x قرار داشت، به این معنیه که روی اون گجت یا تلفن هوشمند هیچ آزمایشی انجام نشده و هیچ مقاومتی در برابر گرد و غبار نداره.
• 1: اگر به جای عدد سمت چپ 1 وجود داشت، یعنی اون گوشی هوشمند در برابر گرد و غبارهای ریز با حجم بیشتر از 50 میلی‌متر مکعب مقاومت داره.
• 2: عدد 2 به جای اولین رقم هم به معنی اینه که دستگاه میتونه از ورود ذرات ریز جامد با حجم بیشتر از 12 میلی‌متر مکعب جلوگیری کنه.
• 3: اگر به جای رقم سمت چپ عدد 3 وجود داشت، یعنی گوشی هوشمندمون در برابر ذرات ریز گرد و غبار با حجم 2.5 میلی‌متر مکعب و بیشتر مقاومت داره و اجازه‌ی ورود بهشون رو نمیده.
• 4: عدد چهار هم نشون میده که گوشی‌مون میتونه ورود ریز‌گرد‌های با حجم بیشتر از 1 میلی‌متر رو کنترل کنه و از خودش مقاومت نشون بده.
• 5: درجه‌ی 5 هم بهمون میگه که دستگاه هوشمند تقریبا از پس راه ندادن کوچیک‌ترین ذرات هم بر میاد؛ اما کاملا نفوذ ناپذیر نیست. در واقع ممکنه گرد و غبار مزاحم وارد بشه اما نمیتونه به برد و اجزای داخلی گوشی نفوذ کنه و باعث خرابی‌شون بشه.
• 6: عدد 6 هم در حال حاضر بهترین رتبه‌ی محافظت در برابر نفوذ گرد و غباره. این رتبه بهمون این اطمینان رو میده که گوشی یا گجت هوشمند کاملا مقاومت داره و در برابر نفوذ گرد و غبار شکست‌ناپذیره؛ یعنی به بهترین نحو ممکن طراحی شده تا جلوی نفوذ ذرات ریز جامد رو بگیره.

علاوه بر رتبه‌ی مقاومت در برابر نفوذ گرد و غبار، عدد سمت راست (اونی که به جای y میشینه) درجه‌ی مقاومت در برابر نفوذ مایعات از جمله آب رو تو گواهی IP xy نشون میده. این درجه میتونه بین اعداد 0 تا 8 باشه و الان قراره تک تک رتبه‌های مقاومت در برابر نفوذ آب و ویژگی‌هاشون رو تو این گواهی بررسی کنیم.

• 0 یا x: اگر به جای عدد دوم، x نشسته باشه که یعنی اون دستگاه اصلا در برابر آب آزمایش نشده و احتمالاً هیچ مقاومتی هم نداره.
• 1: عدد یک به این معنیه که تلفن یا گجت هوشمندمون در برابر چکیدن عمودی آب مقاومه. یعنی اگر قطرات آب به صورت عمودی روی گوشی بریزه، مشکلی پیش نمیاد. برای مثال اگر ده دقیقه زیر بارون با حجم یک میلی‌متر بایستیم، گوشی دووم میاره و آب به داخلش نفوذ نمیکنه. این درجه کمترین میزان مقاومت محسوب میشه.
• 2: عدد 2 به جای رقم سمت چپ نشون میده که دستگاه هوشمندمون در برابر پاشش آب با زاویه‌ی 15 درجه مقاومت داره. یعنی اگر گوشی تا 15 درجه خم شده باشه، میتونیم 10 دقیقه زیر بارون با حجم 3 میلی‌متر بایستیم و آسیبی به گوشی نرسه.
• 3: عدد 3 بهمون نشون میده که گوشی توانایی مقاومت در برابر پاشش آب با زاویه‌ی 60 درجه نسبت به خط عمود رو داره و تو این شرایط آسیب نمیبینه.
• 4: رتبه‌ی 4 به مراتب از رتبه‌های قبلی بهتره و دستگاه هوشمندی که گواهی رتبه 4 در برابر نفوذ مایعات داره، میتونه چکیدن و پاشش و بارش آب از هر جهتی رو تحمل کنه و به کارش بدون آسیب ادامه بده.
• 5: عدد 5 هم بهمون این اطمینان رو میده که دستگاه هوشمندمون در برابر پاشش آب با فشار معمولی مقاوم و عایقه؛ و اگر از هر جهتی بهش با فشار نسبتا زیاد آب بپاشیم، دووم میاره و راه نفوذی برای آب باز نمیکنه.
• 6: این عدد هم نشون دهنده‌ی مقاومت گوشی یا گجت‌مون در برابر پاشش آب با فشار زیاده. در واقع گواهی با این رتبه میگه گوشی در برابر فشار آب تا 100 کیلو پاسکال از فاصله‌ی 3 متری دووم میاره و خراب نمیشه.
• 7: اگر به جای رقم سمت راست، عدد 7 وجود داشت یعنی دستگاهمون تقریبا خاصیت ضد آب داره؛ در واقع میتونه تو عمق حداکثر 1 متری برای نیم ساعت تو آب غوطه‌ور باشه و آب به درونش نفوذ نکنه. ولی این غوطه‌ور بودن موقتیه و اگر بیشتر تو آب بمونه احتمال آسیب دیدنش هست.
• 8: در حال حاضر عدد 8 بهترین رتبه‌ی مقاومت در برابر آب محسوب میشه و اگر دستگاهی این گواهی رو داشت، آب‌بندی شده‌ست و بالاترین سطح دووم آوردن در برابر نفوذ آب رو داره؛ و میتونه تا عمق 1.5 متری و همون حول و حوش نیم ساعت تو آب غوطه‌ور باشه و آخ نگه.

 نکته: این اعداد و ارقام خیلی دقیقن و تو آزمایش‌های پیچیده‌ و تحت شرایط خاص به دست اومدن. اگر نمیتونیم به همین دقت شرایط، زاویه‌ها ومحیط رو مهیا کنیم، بهتره خیلی بهشون تکیه نداشته باشیم و امتحانشون نکنیم؛ این توضیحات صرفا به خاطر این که بدونیم گوشی تا چه میزان مقاومت داره، ارائه میشن. در واقع با دونستن معنی قسمت عددی این گواهی، میتونیم بفهمیم که گوشی یا گجت مورد نظر تا چه اندازه در برابر آب و گرد و غبار مقاومت داره.

آیا داشتن گواهی IP موقع خرید گجت‌های هوشمند مهمه؟

 تو بخش قبلی در مورد معنی و مفهوم اعداد گواهی محافظ در برابر نفوذ (Ingress Protection certificate)  کامل و مفصل توضیح دادیم. اگر یه دستگاه هوشمند، مثلا گوشی‌های پرچم‌دار فعلی، گواهی IP68 داشته باشه، یعنی اون دستگاه رتبه‌ی 6 در برابر نفوذ گرد و غبار رو داره که فعلا بهترین درجه‌ست؛ و عدد 8 هم نشون میده که بیشترین مقاومت رو در برابر نفوذ آب از خودش نشون میده و تا حدود زیادی ضد آبه.برای خیلی‌ها سوال پیش میاد که اصلا این گواهی کاربردیه و داشتنش مهمه؟ باید گفت که این گواهی یه حسن و نقطه قوت محسوب میشه. بعضی از گجت‌های هوشمند مثل هدفون‌ها از مقاومت در برابر گرد و غبار بی بهره‌ن و این گواهی براشون به شکل IP x2 هست. البته 2 رو برای مثال گذاشتم؛ ممکنه هر عددی از 1 تا 8 قرار بگیره و تو این جا 2 به معنی مقاومت در برابر پاشش آب با زاویه‌ی 15 درجه‌ست و مسلما گجتی با گواهی IP x3 مقاومت بیشتری داره. گوشی‌های هوشمند پرچم‌دار هم معمولاً گواهی IP68  دارن و بیشترین مقاومت رو در برابر نفوذ ذرات جامد و مایع از خودشون نشون میدن. گوشی‌های هوشمند پایین رده‌ هم کم و بیش از گواهی IP67 بهره میبرن؛ و برای گجت‌های هوشمند هم مثل ساعت‌ها و هدفون‌ها هم به طور معمول گواهی IPx7 استفاده میشه.برای مثال سری 1 ساعت‌های هوشمند اپل، گواهی IPx7 دارن. به همین ترتیب، اپل واچ‌ها میتونن برای نیم ساعت تو عمق یه متری آب مقاومت از خودشون نشون بدن و آسیب نبینن.البته بعضی از گوشی‌های هوشمند از فناوری‌ای به نام nano-coating هم بهره میبرن. تو این فناوری یه لایه‌ی میکروسکوپی محافظتی به صورت یه روکش روی گوشی اسپری میشه. این فناوری نانو باعث میشه آب روی سطح سر بخوره و گوشی از آسیب دیدن به خاطر رطوبت در امان بمونه.

گواهی‌های ضد آب و گرد و غبار از کجا میان؟

برای یه عده، از کجا به دست اومدن و چگونگی تعیین رتبه‌ی گواهی محافظ در برابر نفوذ جای سواله. برای جوابش باید گفت که شرکت‌های سازنده‌ی گوشی‌ها و گجت‌های هوشمند مثل سامسونگ و اپل و … بعد از تولید محصول، برای به‌دست آوردن این استاندارد‌ و گواهی‌، سر و کارشون به کمیسیون الکتروتکنیک بین‌المللی (International Electrotechnical Commission) میفته.این کمیسیون بعد از انجام تست و آزمایش‌های خاص روی محصول، مجوز این نوع گواهی‌ها رو صادر میکنه. در واقع بعد از مراحل تست نفوذ گرد و غبار و آب، که شامل مراحلی مثل آزمایش تو دماهای مختلف، فشار‌ و فاصله‌های مختلف از پاشش مایع و اعماق متفاوت آب میشه، گوشی یا گجت هوشمند از این کمیسیون رتبه میگیره و براش فروش عرضه میشه. البته این کمیسیون تو آمریکا یه استاندارد مشابه همین گواهی به نام نما (NEMA enclosure types) برای دستگاه‌های الکتریکی معرفی کرده که اونم درجه‌های مختلفی از 1 تا 13 داره. این گواهی نباید باعث شه که فکر کنیم که میتونیم با دستگاهمون شنا کنیم، زیر آب فیلم بگیریم یا ازش زیر دوش استفاده کنیم. نه! همونطور که تو بخش مفهوم اعداد گفتیم، این استاندارد‌ها، حتی با بهترین درجه‌، اصلا به معنی آسیب‌ناپذیری نیست؛ و نباید فکر کنیم که چون گوشیمون این گواهی‌ها رو داره، لزوما تحت هیچ شرایطی، اتفاقی براش نمیفته و میتونیم با گوشیمون غواصی کنیم. در واقع وجود این نوع گواهی‌ها صرفا برای اینه که اگر احیانا اتفاقی برای دستگاهمون افتاد، خیالمون یکم راحت بشه و خیلی نگران نشیم.

جمع بندی

در حال حاضر دیده میشه که بعضی‌ها به خاطر شرایط کرونایی، گوشی‌ها و گجت‌هاشون رو با آب میشورن. گرچه گواهی IP68 بیشترین سطح مقاومت رو برای یه گوشی در برابر نفوذ آب به ارمغان میاره؛ اما این کار اصلا توصیه نمیشه. دلیلش هم اینه که اگر خدایی نکرده آب به داخل دستگاه نفوذ کنه (بالاخره اتفاقه دیگه، میفته) با اینکه خود کمپانی‌ها این گواهی‌ها رو جار میزنن اما خرابی‌های ناشی از نفوذ آب و گرد و غبار شامل گارانتی‌شون نمیشه.با این اوصاف، ریسک شستن گوشی بالاست و بالا‌ترین درجه‌ی گواهی هم تضمین صد‌درصدی سالم موندن رو بهمون نمیده. چه کاریه آخه؟ به جای شست‌وشو واسه ضد عفونی کردن گوشی، استفاده از یه دستمال الکلی و کشیدنش روی گوشی روش خیلی عقلانی‌تریه. در مورد گجت‌ها، هدفون‌هایی که گواهی IPx7 دارن در برابر نم توی گوش و عرق کردن مقاوم هستن؛ اما نباید بعد از هر بار استفاده برای تمیز کردن زیر شیر آب بگیریمشون و انتظار داشته باشیم تو طولانی مدت سالم بمونن.در مجموع، این مطلب در مورد گواهی‌های ضد آب و گرد وغبار از جمله اطلاعات پایه‌ای گوشی‌ها و گجت‌های هوشمنده و امیدوارم که به کارتون اومده باشه. درباره‌ی باقی اطلاعات هم میتونید به مطالب انواع صفحه نمایش، انواع باطری‌های گوشی و … سر بزنین و دانش خودتونو بیشتر کنید.